Tradities creëren ankers van stabiliteit
Tekst: Jorinde Zoeter
In Zambia zijn veel tradities te vinden, die een bepaalde zekerheid geven in roerige tijden. Zambia is een onafhankelijke republiek liggend in het zuiden van Afrika (Lilato, 2015). Het land is doordrongen van religie, ongeveer 95% van de bevolking heeft een christelijke geloofsovertuiging. In Zambia zijn de meeste christenen rooms-katholiek, Jehova’s getuigen of ze zijn lid van een evangelische afsplitsing (RD, 2015). Hiernaast is er ook sprake van het geloof in natuurkrachten. In Zambia heeft elke dorp een eigen traditionele genezer, die het dorp in tijden van ziekte en psychische nood bijstaat door het gebruik van wijze lessen van voorouders en kruiden. Men hoopt hiermee dat de desbetreffende persoon wordt genezen of dat de ziekte wordt verlicht.
Wat Zambia uniek maakt is dat er sprake is van veel verschillende volken en stammen, waarvan ongeveer 70% tot het Bantoevolk behoort. Het woord ‘Bantoe’ betekent in verschillende Bantoetalen ‘mensen’. In geheel Zuid Afrika leeft Bantoevolk, een volk dat Bantoetaal spreekt. De talen die de verschillende Bantoevolken spreken zijn nauw aan elkaar verwant, met een gemeenschappelijke oorsprong die rond 2000 voor Christus is ontstaan (Nijssen, 2017). Hierdoor worden ruim 70 verschillende talen gesproken in Zambia, waarvan 7 talen officieel bestaan: Bemba, Kaonde, Lozi, Lunda, Luvale, Nyanja en Tonga. De officiële taal is Engels. Als we inzoomen op Chipata, de stad waar stichting Amake werkt, wordt er naast de Engelse taal het meeste Nyanja gesproken (CIA, 2015).
Inwoners van Zambia herhalen vaak hun woorden, om op deze manier hetgeen ze zeggen te benadrukken. Denk hierbij aan: ‘hot, hot’ wanneer er iets in brand staat of aan ‘green, green’ wanneer velden na een regenbui groen zijn (Landenweb, z.d.). Hiernaast spreekt de bevolking in Zambia vaak door middel van muziek met elkaar. Muziek is binnen de Zambiaanse cultuur van grote waarde. De traditionele muziek van Zambia heeft een erg sterk ritme en wordt vaak gespeeld door middel van het gebruik van drums, fluiten en handpiano’s. Op deze muziek wordt volop gedanst en gezongen.
Naast het leven van verschillende volken en stammen, zijn er meer verschillen tussen Afrika en Europa. Wanneer we specifiek naar Zambia kijken, kan men stellen dat kinderen sneller als volwassene worden gezien dan in Nederland. In Nederland ben je onder de 18 jaar nog een kind, zonder al te veel verantwoordelijkheden. In Zambia helpen kinderen vanaf hun 15e al mee op de akkers van hun ouders en worden meisjes voor hun 16e vaak al uitgehuwelijkt. De bruidegom van het meisje betaald voor zijn huwelijk de bruidsschat die vaak bestaat uit koeien. Deze wordt gegeven aan de familie van de toekomstige echtgenote. Dit is een ‘ruil’ voor het krijgen van zijn vrouw.
Wat ook een belangrijk verschil is tussen Afrika en Europa zijn begrafenissen. In Zambia is dit een enorm spektakel, waarbij uitbundig wordt gedanst, muziek wordt gemaakt en alcohol wordt gedronken. Een begrafenis duurt vaak een dag en een nacht. Het leven van de overledene wordt gevierd.
Naast bovenstaande aspecten is de manier van eten ook een groot verschil. In Zambia wordt er gegeten met de handen. De linkerhand wordt als onrein gezien, waardoor men voor het eten de rechterhand gebruikt. Voor- en na het eten worden de handen gewassen in een teil met water (Afrika, z.d.).
Maak van feestdagen een magische tijd; vul ze met liefde, plezier en gezelligheid.
Zambia kent verschillende, traditionele feestdagen. Kuomboka is een traditionele ceremonie aan het einde van het regenseizoen. Hier wordt gevierd dat de koning van de Lozi-stam met een boot over de Zambezi rivier naar een hoger gelegen plaats vertrekt. Tijdens deze tocht wordt er op drums geslagen door Zambianen die traditioneel gekleed zijn. Ook staat er een grote olifant op de boot en brand er vuur om te laten zien dat de koning aanwezig is. Zambianen ervaren het als een eer om peddelaar te mogen zijn, die de koning mag verhuizen.
N’cwala is het traditionele feest dat wordt gevierd om het einde van het regenseizoen te vieren. Er wordt gebeden voor een goede oogst, gedanst, gegeten, muziek gemaakt en toneel gespeeld.
Onafhankelijkheidsdag wordt gevierd op 24 oktober. In 1964 werd Zambia op 24 oktober onafhankelijk verklaard. Hiervoor was Zambia een Britse kolonie genaamd Noord-Rhodesië.
Naast deze belangrijke traditionele feestdagen, viert de bevolking van Zambia ook nieuwjaarsdag op 1 januari, Youth Day op 12 maart, Goede Vrijdag, Holy Saturday, de dag van de arbeid op 1 mei, African Freedom Day op 25 mei, Heroes Day op de eerste maandag van juli, Unity Day op de eerste dinsdag van juli, Farmers Day op de eerste maandag van augustus en eerste kerstdag op 25 december (Afrika, z.d.).